Είναι Ο Σύγχρονος Τρόπος Ζωής Η Αιτία Για Την Παχυσαρκία;
Γενικά η παχυσαρκία συμβαίνει όταν καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από ότι το σώμα μας μπορεί να κάψει ή να χρησιμοποιήσει σε καθημερινή βάση. Οι έξτρα θερμίδες αποθηκεύονται σε μορφή λίπους.
Τα καθημερινά μας γεύματα είναι σαν έναν τραπεζικό λογαριασμό. Τρώμε θερμίδες ( έσοδα) και τις ξοδεύουμε με τις καθημερινές δραστηριότητες (έξοδα). Αυτό που μένει είναι η αποταμίευση, που είναι καλό για τον λογαριασμό μας αλλά όχι για το βάρος μας.
Οι αλλαγές που έχουν επιτελεστεί στην κοινωνία μας και η τεχνολογία άλλαξε τις διατροφικές μας συνήθειες και τον τρόπο ζωής με αποτέλεσμα τα ποσοστά παχυσαρκίας να έχουν εκτοξευτεί στις δυτικές κοινωνίες.
Η σύγχρονη διατροφή περιέχει πολλές θερμίδες, ζάχαρη ( πχ αναψυκτικά) , αλάτι, λιπαρά και επεξεργασμένα τρόφιμα και είναι φτωχή σε φρούτα , λαχανικά , όσπρια και βιταμίνες. Επεξεργασμένα τρόφιμα : πατατάκια κρακεράκια, μπισκότα, κατεψυγμένες πίτσες fast food, λευκό αλεύρι, αλλαντικά, προπαρασκευασμένα γεύματα, κοτομπουκιές, προτηγανισμένες πατάτες, ακόμη και το παγωμένο τσάι.
Αυτά όχι μόνο είναι πλούσια σε θερμίδες, λίπος και ζάχαρη, αλλά υπάρχουν στοιχεία ότι υπερδιεγείρουν την όρεξη και οδηγούν σε παθολογική διατροφική συμπεριφορά ( κοινώς μας κάνουν να τρώμε περισσότερο).
Αντίθετα, η σύγχρονη διατροφή είναι φτωχή σε τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και χαμηλή θερμιδική αξία, όπως φρούτα, λαχανικά ή όσπρια.
Εκτός Από Τη Διατροφή, Ποια Άλλα Είναι Αίτια Της Παχυσαρκίας;
Καθιστική Ζωή
Έχει εκλείψει σε μεγάλο βαθμό το περπάτημα και η χειρωνακτική εργασία. Τα παιδιά δεν παίζουν πια σε αλάνες.
Αντίθετα τις περισσότερες ώρες είμαστε καθηλωμένοι στις οθόνες ενός κινητού ή ενός υπολογιστή για τις ανάγκες της εργασίας μας ή και μετά το τέλος του ωραρίου μας. Οι ώρες που ξοδεύουμε μπροστά στην οθόνη σχετίζονται ευθέως με την πρόσληψη βάρους.
Γονίδια
Έρευνες έχουν δείξει ότι γενετικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στον καθορισμό του βάρους. Τα γονίδια μας λοιπόν μπορεί να ευθύνονται σε ένα βαθμό για τα κιλά μας ,αν αυτά μας απασχολούν μια ζωή ή αν αρκετά μέλη της οικογενείας μας είναι υπέρβαρα.
Περιβάλλον
Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες αρχίζουν να επιδρούν ακόμη και πριν τη γέννηση, κατά την ενδομήτριο ζωή. Έγκυες που καπνίζουν ή είναι παχύσαρκες ή έχουν διαβήτη κύησης είναι πιθανότερο τα παιδιά τους να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Το χαμηλό βάρος γέννησης (<2900κιλά) έχει συνδεθεί με προγραμματισμό των γονιδίων του εμβρύου, ώστε αυτά να αποθηκεύουν ενέργεια και στα κορίτσια συνδέεται με ινσουλιναντίσταση και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Ο θηλασμός προστατεύει τα παιδιά από μελλοντική παχυσαρκία.
Οικογένεια
Οι άνθρωποι που συναναστρεφόμαστε, το εισόδημα, η πρόσβαση σε ιατρό ή υγιεινές διατροφικές επιλογές είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που καθορίζουν κάθε μέρα τις αποφάσεις για την υγεία μας.
Ένα φιλικό περιβάλλον προς την άθληση (π.χ. ποδηλατοδρόμος) μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας. Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι ξεκίνησαν να περπατούν στην καραντίνα του Covid-19.
Stress
Πολλοί άνθρωποι το «ρίχνουν» στο φαγητό για παρηγοριά, όταν έχουν να διαχειριστούν δύσκολα στρεσογόνα συναισθήματα όπως άγχος, βαρεμάρα, λύπη, θυμό ή απογοήτευση.
Το χρόνιο άγχος ενεργοποιεί τις ορμόνες του στρες όπως την κορτιζόλη που με τη σειρά του οδηγεί στην πρόσληψη βάρους. Τέλος, υπολογίζεται ότι το 2-5 % του πληθυσμού πάσχει από επεισοδιακή υπερφαγία (ψυχογενής βουλιμία) που χαρακτηρίζεται από επεισόδια ανεξέλεγκτων ποσοτήτων φαγητού, οι οποίες ακολουθούνται συχνά από προκλητό έμετο.
Ύπνος
Μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου αυξάνει τις ορεξιογόνες ορμόνες (γκρελίνη) και οδηγεί σε πρόσληψη βάρους. Άλλη μελέτη έδειξε αύξηση βάρους ειδικά σε εφήβους και νέους ενήλικες όταν κοιμούνται αργά το βράδυ. Οι ειδικοί συνιστούν 7-9 ώρες αδιατάρακτου ύπνου την νύχτα για μια καλύτερη υγεία.
Νόσοι & Φάρμακα
Διάφορα νοσήματα μπορεί, επίσης, να αποτελέσουν αίτια για την πρόσληψη βάρους, είτε μέσω επιβράδυνσης του μεταβολισμού, είτε αυξάνοντας την όρεξη, είτε μειώνοντας την ικανότητα άσκησης.
Αναφέρουμε μερικά από τα νοσήματα:
- Υποθυρεοειδισμός
- Αντίσταση στην ινσουλίνη
- Εμμηνόπαυση
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Αρθρίτιδα και καταστάσεις χρόνιου πόνου
- Σύνδρομο Cushing ( παθολογικά υψηλή κορτιζόλη στο σώμα)και άλλα γενετικά σύνδρομα Διάφορα φάρμακα ευθύνονται για πρόσληψη βάρους
- Αντικαταθλιπτικά
- Αντιεπιληπτικά
- Κορτιζόνη
- Φάρμακα για τον διαβήτη ( πχ ινσουλίνη)
- Αντισυλληπτικά
Η Σχέση Της Παχυσαρκίας Με Την Υγεία
Oι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία είναι πολλές και ποικίλες
Οι σημαντικότερες συνέπειες της παχυσαρκίας είναι μεταβολικές διαταραχές, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου-2, η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, η ινσουλινοαντίσταση και η αύξηση του ουρικού οξέος στο αίμα.
Ο συνδυασμός όλων αυτών οδηγεί σε καρδιοαγγειακές παθήσεις (δηλαδή έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κ.τ.λ.).
Υπολογίζεται ότι ένα παχύσαρκο άτομο έχει σχεδόν πενταπλάσιο κίνδυνο για καρδιοαγγειακή νόσο σε σχέση με ένα άτομο φυσιολογικού βάρους.
Η παχυσαρκία όμως είναι μια πολυσυστηματική νόσος, που προσβάλλει και άλλα όργανα του ανθρωπίνου σώματος προκαλώντας:
- Αυξημένη συχνότητα εμφάνισης αναπνευστικών παθήσεων- απνοια υπνου πέτρες στην χολή
- Γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, λίπος στο συκωτι διεγχειρητικών και μετεγχειρητικών κινδύνων
- Αρθροπαθειών στις αρθρωσεις που σηκωνουν το βαρος όπως γονατα
- Πολυκυστικές
- Προβλημάτων γονιμότητας και επιπρόσθετα η παχυσαρκία σχετίζεται αιτιολογικά με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης διαφόρων τύπων καρκίνου, όπως του καρκίνου του ενδομητρίου, των ωοθηκών του τραχήλου της μήτρας, του μαστού, του προστάτη, του οισοφάγου, παχέος εντέρου, της χοληδόχου κύστης, του ήπατος, του παγκρέατος και των νεφρών.
Η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής, επηρεάζοντας διάφορες πτυχές της ζωής καθώς τα άτομα παρουσιάζουν:
- Κατάθλιψη
- Σεξουαλικά προβλήματα και προβλήματα σχέσεων
- Αισθήματα ντροπή και ενοχής
- Κοινωνική απομόνωση
- Κοινωνική διάκριση ή bullying ( εδικά στα παιδιά και εφήβους).
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Ποια Είναι Η Ενδεικτική Αντιμετώπιση;
Δεδομένου ότι μπορεί τα αίτια να είναι διαφορετικά, χρειάζεται να επισκεφθείτε έναν ειδικό ιατρό και να κάνετε τις κατάλληλες εξετάσεις για τη νοσογόνο παχυσαρκία.
Σημαντικό ρόλο παίζει και η πρόληψη, ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή και έναν υγιεινό τρόπο ζωής που περιλαμβάνει και φυσική άσκηση.
Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος Δρ. Έλενα Λάσπα
Μιας και τα δεδομένα στον χώρο της ενδοκρινολογίας αλλάζουν διαρκώς, χρειάζεστε έναν καταρτισμένο Ενδοκρινολόγο για να ασχοληθεί σχολαστικά με την περίπτωσή σας κατόπιν εξέτασης.
Ας μιλήσουμε για τη δική σας περίπτωση στο ιατρείο μου για την Ενδοκρινολογία, τον Διαβήτη και τον Μεταβολισμό σε Αθήνα (Χαλάνδρι) σε μια εξατομικευμένη εξέταση.