Τι Είναι Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών;
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ( ΣΠΩ) είναι μια ορμονική διαταραχή που αφορά το 7-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και ορίζεται από ένα σύνολο συμπτωμάτων και κλινικών σημείων.
Στις περισσότερες γυναίκες αυτά αναδύονται αμέσως μετά την εμμηναρχή. Άλλες όμως μπορεί εμφανίσουν συμπτώματα αργότερα στην ζωή τους ή μετά από σημαντική πρόσληψη βάρους , ενώ πολλές δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν μέχρις ότου αντιμετωπίσουν δυσκολίες με τη γονιμότητα.
Τα συμπτώματα γενικά ποικίλουν και είναι δύσκολο να βρεις 2 γυναίκες που να έχουν ακριβώς την ίδια εμπειρία με το σύνδρομο ενώ είναι πιο έντονα όσο αυξάνει το βάρος.
Που Οφείλεται Το ΣΠΩ;
Η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή. Προφανώς υπάρχουν περισσότερα από ένα αίτια που διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα.
- Διαταραχή επικοινωνίας υπόφυσης με τις ωοθήκες.
- Κληρονομικότητα. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο γονίδιο που να είναι υπεύθυνο για το ΣΠΩ .Φαίνεται όμως πως το συνδρομο κληρονομείται, καθώς κορίτσια με ΣΠΩ έχουν συνήθως μητέρα, αδερφή ή θεία με το ίδιο πρόβλημα. Έρευνες έχουν δείξει σύνδεση με διάφορα γονίδια .
- Αντίσταση στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμία. Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και επιτρέπει στα κύτταρα να προσλάβουν την γλυκόζη αίματος . Όταν τα κύτταρα είναι ανθεκτικά στην ινσουλίνη, τότε το πάγκρεας αναγκάζεται να παράγει περισσότερη ποσότητα ινσουλίνης για να επιτευχτεί το ίδιο αποτέλεσμα. Η αυξημένη ινσουλίνη (υπερινσουλιναιμία) με την σειρά της αυξάνει τα ανδρογόνα δυσκολεύοντας την ωορρηξία..
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως χαμηλό βάρος γέννησης, ταχεία πρόσληψη βάρους στην νεογνική περίοδο, πρώιμη εφηβεία, παχυσαρκία, ανθυγιεινός τρόπος ζωής, αλληλεπιδρούν με γονίδια που οδηγούν σε ΣΠΩ ( επιγενετική)
Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Με Ποια Συμπτώματα Παρουσιάζονται;
Η διάγνωση τίθεται αν υπάρχουν 2 από τα 3 παρακάτω:
- Ανώμαλοι κύκλοι ( λόγω έλλειψης ωορρηξίας)
Αραιοί-άστατοι κύκλοι και παρατεταμένη περίοδος με ελάχιστη ή με μεγάλη απώλεια αίματος είναι από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα. Μπορεί να πάσχεις από ΣΠΩ αν έχεις λιγότερες από 9 εμμηνορρυσίες το χρόνο ή το διάστημα μεταξύ 2 εμμήνων ρύσεων είναι μεγαλύτερο των 35ημερών, οι οποίες μπορεί να διαρκούν αρκετές ημέρες. - Υπερβολικές ανδρικές ορμόνες ( ανδρογόνα)
Αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα ή /και αντίστοιχες κλινικές εκδηλώσεις όπως ακμή, τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα, αραίωση των μαλλιών και ανδρικού τύπου αλωπεκία (τριχόπτωση). - Κύστεις στις ωοθήκες
Αύξηση μεγέθους ωοθηκών με πολλαπλά μικρά ωοθυλάκια που μοιάζουν με κύστεις. Οι κύστεις είναι καλοήθεις.
Παρότι το όνομα του συνδρόμου υποδηλώνει ότι οι ωοθήκες παίζουν κεντρικό ρόλο στη εκδήλωσή του, στην πραγματικότητα οι κύστεις είναι απλά ένα σύμπτωμα και όχι η αιτία. Δεν είναι απλά ένα πρόβλημα του αναπαραγωγικού συστήματος αλλά επηρεάζει τον μεταβολισμό γλυκόζης και λιπιδίων καθώς και την υγεία των αγγείων
Η διάγνωση του συνδρόμου σε μια γυναίκα δεν είναι πάντα εύκολη. Πρέπει να τίθεται με προσοχή και με βάση πολύ συγκεκριμένα κριτήρια (όπως αυτά έχουν θεσμοθετηθεί από μεγάλες Επιστημονικές εταιρείες) από γιατρούς που έχουν γνώσεις και εμπειρία πάνω στο θέμα. Για την διάγνωση χρειάζονται καλό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και κλινική εξέταση. Εν συνεχεία απαιτείται ορμονικός και βιοχημικός έλεγχος και υπερηχογράφημα ωοθηκών για να δούμε την μορφολογία αυτών.
Πρέπει να τονίσουμε ότι η πολυκυστική μορφή των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα δεν είναι αρκετή από μόνη της για τη διάγνωση και ότι το σύνδρομο δεν προκαλεί πάντοτε κύστεις στις ωοθήκες.
Κάποιες συνέπειες είναι σοβαρές.
- Κλινικά σημεία είναι της υπερινσουλιναιμίας
- Πρόσληψη βάρους -κυρίως συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα
- Μελανίζουσα ακάνθωση ( πάχυνση και χρωματισμός δέρματος ως καφέ βελούδο στις μασχάλες, γύρω από τον λαιμό, στην κοιλιά και άλλες περιοχές)
- Θηλώματα δέρματος ( κρεατοελιές)
- Παραπάνω αναφέρθηκε πως πολλές γυναίκες με ΣΠΩ παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη και συνεπώς υπερινσουλιναιμία που είναι κύριος παράγοντας κίνδυνου για την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2. Σε γυναίκες με ΣΠΩ , ΣΔ2 είναι 4 φορές συχνότερος ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Επίσης υπάρχει αυξημένος κίνδυνος υπέρτασης, αυξημένων τριγλυκεριδίων, μειωμένης τιμής «καλής» χοληστερίνη . Όλοι αυτοί οι παράγοντες σε συνδυασμό αυξάνουν κατά πολύ την πιθανότητα για καρδιακή νόσο ή εγκεφαλικά επεισόδια και χρειάζεται συστηματική παρακολούθηση για πιθανή ανάπτυξη αυτών.
- Λιπώδες ήπαρ ( συσσώρευση λίπους στο ήπαρ οδηγεί σε φλεγμονή και βλάβη αυτού)
- Άπνοια ύπνου ( η αναπνοή σταματά κατ΄ επανάληψη κατά την διάρκεια του ύπνου για κάποια δευτερόλεπτα)
- Δυσκολία επίτευξης εγκυμοσύνης- μειωμένη γονιμότητα
- Επιπλοκές στην κύηση ( αποβολές, πρόωρο τοκετό, διαβήτης κύησης, προεκλαμψια ( υπέρταση κύησης)
- Κατάθλιψη, άγχος, διατροφικές διαταραχές
- Καρκίνος ενδομητρίου ( καθώς το αυτό δεν αποβάλλεται όσο συχνά θα έπρεπε)
ΣΠΩ: Ποια Είναι Η Κατάλληλη Θεραπεία;
Ενώ το ΣΠΩ δεν είναι ιάσιμο , τα συμπτώματα όμως μπορούν να θεραπευτούν με φάρμακα και αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Απώλεια βάρους
Σε υπέρβαρες γυναίκες η πιο σημαντική θεραπεία είναι η απώλεια βάρους . Φυσικά στο ΣΠΩ αυτό είναι μια πρόκληση, καθώς είναι πιο δύσκολο από ότι στον γενικό πληθυσμό. Τα καλά νέα είναι μικρή μόνο απώλεια βάρους της τάξης ότι 5-10% μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα και την πιθανότητα κύησης
Υγιεινή διατροφή
Είναι σημαντική ακόμη και σε γυναίκες φυσιολογικού βάρους. Σε γενικές γραμμές χρειάζεται μείωση των απλών υδατανθράκων και αύξηση άπαχης πρωτεΐνης και φυτικών ινών. Άρα αποφεύγουμε ζάχαρη και επεξεργασμένα τρόφιμα ενώ καταναλώνουμε άφθονα λαχανικά. Καταναλώνουμε με μέτρο φρούτα ,ακατέργαστα σιτηρά χαμηλού γλυκαμικού δείκτη ( βρώμη, κινόα) και όσπρια. Προτιμούμε άπαχη πρωτεΐνη, τροφές πλούσιες σε ω3 λιπαρά ,ωμούς ξηρούς καρπούς και σπόρους.
Άσκηση
Μειώστε τον χρόνο σε καθιστή θέση. Σπάστε με μικρά διαλλείματα τον χρόνο που κάθεστε στο γραφείο ή παρακολουθείτε τηλεόραση και κάντε λίγα βήματα
Κάντε 30 λεπτά αερόβια άσκηση τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας και 2 μέρες ασκήσεις με βάρη ή άλλες αντιστάσεις
Φαρμακευτική αγωγή
Εξαρτάται από τα συμπτώματα και τον στόχο της θεραπείας. Διαφορετική θεραπεία θα πάρει μια γυναίκα που επιθυμεί κύηση από μία που την ενδιαφέρει η αντισύλληψη, ο κύκλος ή η τριχοφυΐα.
Γενικά μπορεί να χρησιμοποιήσουμε αντισυλληπτικά, πρεγεσταγόνα, αντιανδρογόνα, φάρμακα που βοηθούν το σώμα να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη καλυτέρα ή φάρμακα πρόκλησης ωορρηξίας.
Αν παρουσιάζετε συμπτώματα σε πολυκυστικές ωοθήκες, επικοινωνήστε με την Ενδοκρινολόγο Έλενα Λάσπα για μια εξατομικευμένη εξέταση!
Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος Δρ. Έλενα Λάσπα
Μιας και τα δεδομένα στον χώρο της ενδοκρινολογίας αλλάζουν διαρκώς, χρειάζεστε έναν καταρτισμένο Ενδοκρινολόγο για να ασχοληθεί σχολαστικά με την περίπτωσή σας κατόπιν εξέτασης.
Ας μιλήσουμε για τη δική σας περίπτωση στο ιατρείο μου για την Ενδοκρινολογία, τον Διαβήτη και τον Μεταβολισμό σε Αθήνα (Χαλάνδρι) σε μια εξατομικευμένη εξέταση.