Ποια Είναι Τα Αίτια Της Οστεοπόρωσης;
Τα οστά είναι ζωντανός ιστός που βρίσκεται σε διαρκή ανανέωση. Κατά την διαδικασία αυτή, νέο οστό παράγεται και αντικαθιστά το παλιό που αποδομείται ( οστική εναλλαγή) ώστε κάθε 10 έτη αντικαταστούμε όλο μας τον σκελετό επισκευάζοντας έτσι τις φθορές του χρόνου.
Στα παιδιά και στους νέους, το σώμα φτιάχνει πιο γρήγορα νέο οστό από ότι διασπά και έτσι η οστική μάζα αυξάνεται . Αυτό συνεχίζεται με βραδύτερο ρυθμό στην δεκαετία 20-30 ετών όπου και αποκτιέται η μεγίστη ποσότητα οστού ( κορυφαία οστική μάζα).
Τότε έχουμε τα πιο δυνατά οστά. Μετά τα 30 έτη η διαδικασία αντιστρέφεται. Δηλαδή καταστρέφεται περισσότερο οστό από αυτό που μπορεί το σώμα μας να παράγει και αυτό είναι η βάση της οστεοπόρωσης. Η διαδικασία αυτή επιταχύνεται παρά πολύ στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Άρα το πόσο πιθανό είναι κάποιος να αποκτήσει οστεοπόρωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο οστό έχει αποκτήσει κατά την εφηβική και νεανική ηλικία.
Όσο περισσότερο απόθεμα έχει στην «τράπεζα» και τόσο λιγότερο πιθανό να αναπτύξει οστεοπόρωση καθώς μεγαλώνει.
Η κορυφαία οστική μάζα εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως κληρονομικότητα, ορμόνες, άσκηση, διατροφή κτλ και υπογραμμίζει την ανάγκη σωστής διατροφής και άσκηση από την παιδική ηλικία.
Μετά την ηλικία των 50 ετών αυξάνεται η συχνότητα της όσο αυξάνει η ηλικία.
1 στις 2 γυναίκες ( 50%)και 1 στους 5 άνδρες ( 20%) θα έχουν ένα κάταγμα σχετιζόμενο με την οστεοπόρωση στην διάρκεια της ζωής τους.
Ένα κάταγμα είναι ένα γεγονός καθοριστικής σημασίας για ένα ηλικιωμένο άτομο και μπορεί να προκαλέσει πόνο, απώλεια κινητικότητας, αδυναμία επιστροφής στην δουλειά του ή στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Τα κατάγματα ισχίου είναι η πιο σοβαρή συνέπεια της οστεοπόρωσης .20% πεθαίνουν από τις επιπλοκές του κατάγματος στο πρώτο χρόνο.
Το 50% δεν επιστρέφουν ποτέ σε πλήρη λειτουργική κατάσταση ενώ 20% αυτών δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν και χρειάζονται μόνιμα φροντίδα από τρίτο άτομο.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα οστεοπόρωσης;
Η οστεοπόρωση είναι μια ανώδυνη και σιωπηλή νόσος . Δεν υπάρχουν συνήθως προειδοποιητικά σημάδια ή συμπτώματα στα πρώτα στάδια .
Σημάδια που δείχνουν ότι πρέπει κάποιος να ελεγχθεί για οστεοπόρωση είναι
- Απώλεια ύψους
- Κύφωση και σκυφτή στάση σώματος
- Ξαφνικός πόνος στην πλάτη (συνήθως αποδίδεται σε άλλα αίτια ενώ μπορεί να οφείλεται σπονδυλικό κάταγμα )
- Κάταγμα χαμηλής βίας δηλ κάταγμα μετά από ελάχιστη καταπόνηση ( όπως αναφέρθηκε) που είναι και ο κύριος τρόπος εκδήλωσης της νόσου
- Αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση και/ ή κατάγματα έχει κάποιος όταν έχει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω (αναλυτικές πληροφορίες στο έντυπο του IOF)
Παράγοντες που δεν μπορούν να τροποποιηθούν
- Ηλικία :καθώς μεγαλώνουμε , το οστά γίνονται πιο αραιά και σπάνε πιο εύκολα
- Επιβαρυντικά γονίδια:Συγγενείς με οστεοπόρωση ( ειδικά η μητέρα)
- Φύλο : οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο
- Μικροκαμωμένος σωματότυπος ( χαμηλό ανάστημα και χαμηλό βάρος)
Παράγοντες που μπορεί να τροποποιηθούν
- Κάπνισμα
- Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ
- Δίαιτα χαμηλή σε ασβέστιο και βιταμίνη D
- Έλλειψη άσκησης –καθιστική ζωή
Άλλοι παράγοντες
- Προηγούμενο κάταγμα ( διπλασιάζει τον κίνδυνο για νέο κάταγμα)
- Χαμηλά επίπεδα ορμονών φύλου (σε γυναίκες :πρώιμη εμμηνόπαυση, νευρογενής ανορεξία, έντονος αθλητισμός και σε άνδρες χαμηλή τεστοστερόνη)
- Ενδοκρινοπάθειες ( έλλειψη οιστρογόνων ή τεστοστερόνης, υπερδραστηριότητα θυρεοειδούς, παραθυρεοειδών, επινεφριδίων)
- Φάρμακα ( πχ. κορτιζόνη, αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για καρκίνο μαστού ή του προστάτη, αντιεπιληπτικά, υψηλές δόσεις θυροξίνης, κάποια αντιδιαβητικά δισκία, ηπαρίνη, κτλ)
- Συνοδά νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, άσθμα, σακχαρώδης διαβήτης , λύκος, νεφρική νόσος κτλ)
- Ιστορικό παραμονής στο κρεβάτι για μεγάλο διάστημα ( ατύχημα, εγκεφαλικό κτλ)
- Αστάθεια, τάση για πτώσεις.
Οστεοπόρωση: Με Ποιον Τρόπο Γίνεται Η Διάγνωση;
Η διάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί, όταν συμβεί το πρώτο οστεοπορωτικό κάταγμα. Πριν από αυτό, η οστεοπόρωση μπορεί να διαγνωστεί με ειδική εξέταση (θυμίζει την ακτινογραφία), τη μέτρηση οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DXA.
Αυτή ουσιαστικά μετράει την απώλεια οστού και χρησιμοποιείται ως οδηγός για έναρξη και παρακολούθηση της θεραπείας.
Έχει ελάχιστη ακτινοβολία (ασφαλής), είναι ανώδυνη και χρειάζονται μόνο λίγα λεπτά για τη μέτρηση. Γίνεται σε 2 σημεία του σκελετού, στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και στο ισχίο.
Το αποτέλεσμα από αυτό το τεστ για την οστεοπόρωση δείχνει με μαθηματικούς όρους τις τιμές που διαφέρουν σε οστική πυκνότητα νέων υγιών ατόμων και αξιολογείται ως εξής:
- Τ score -1 και πάνω= φυσιολογική οστική μάζα
- T score -2.5 και κάτω = οστεοπόρωση
- T score -3.5 και κάτω = βαριά οστεοπόρωση
- T score μεταξύ -1.0 και -2.5 = οστεοπενία (Χαμηλή οστική πυκνότητα)
Ασθενείς με οστεοπόρωση είναι υποψήφιοι για θεραπεία. - Σε ασθενείς με οστεοπενία, υπολογίζεται ο καταγματικός κίνδυνος, μέσω ενός μαθηματικού εργαλείου που λέγεται FRAX. Αυτό λαμβάνει υπόψη τους παράγοντες κίνδυνου που προαναφέρθηκαν. Ανάλογα με το αποτέλεσμα ο ιατρός θα καθορίσει την ανάγκη θεραπείας.
Αν Έχω Οστεοπόρωση, Χρειάζονται Άλλες Εξετάσεις;
Ο ενδοκρινολόγος που θα επισκεφθείτε θα σας ενημερώσει για τις εξετάσεις που θα πρέπει να κάνετε.
Πιο συγκεκριμένα στην περίπτωση της οστεοπόρωσης προτείνονται:
Ειδικές εξετάσεις αίματος και ούρων μπορεί να εντοπίσουν αίτια οστεοπενίας ή οστεοπόρωσης.
Έλλειψη βιταμίνης D, απώλεια ασβεστίου από τα ούρα, παθήσεις θυρεοειδούς ή παραθυρεοειδών αδένων αναφέρονται ενδεικτικά.
Επίσης, μπορεί να χρειαστούν ακτινογραφίες της σπονδυλικής στήλης, αν υπάρχει υπόνοια σπονδυλικών καταγμάτων.
«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν»
Ποια Είναι Η Κατάλληλη Αντιμετώπιση;
Η σωστή διατροφή και η τακτική άσκηση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη διατήρηση
της υγείας των οστών μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας και την αντιμετώπιση
της οστεοπόρωσης.
Σωστή διατροφή σημαίνει
- Αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών ( μαγνήσιο, κάλιο, βιταμίνη Α, K,C)
- Πρόσληψη αρκετής ποσότητας άπαχης ή φυτικής πρωτεΐνης ( ψάρι, κοτόπουλο, όσπρια, άπαχα γαλακτοκομικά)
- Πρόσληψη ασβεστίου τουλάχιστον 1000-1200 mg ημερησίως μέσω δίαιτας ή μέσω συμπληρωμάτων. Για περιεκτικότητα τροφίμων σε
- ασβέστιο (δείτε εδώ)
- 800-1000 IU βιταμίνης D με δίαιτα ή συμπληρώματα
- Μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, αλατιού, καφεΐνης
- Διακοπή καπνίσματος
Ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσει κανείς να ασκείται, αν και είναι σαφές ότι θα κερδίσει περισσότερα οφέλη όσο πιο νωρίς και πιο τακτικά αθλείται.
Προτείνεται συνδυασμός ασκήσεων που προσαρμόζονται ανάλογα με την ηλικία, την δύναμη και το επίπεδο εξάσκησης του καθένα.
- Ασκήσεις με αντίσταση ( βάρη, λάστιχα κτλ) δυναμώνουν όλο το σώμα, κυρίως όμως το άνω μέρος .
- Ασκήσεις με το βάρος του σώματος όπως περπάτημα , τρέξιμο, χορός, σκάλες, σκι, βοηθηθούν κυρίως τα οστά στα πόδια και στην κατώτερη μοίρα της μέσης.
- Ασκήσεις ισορροπίας και ευλυγισίας (πχ. Μπόουλινγκ, γιόγκα, τάι- τσι) μειώνουν τον κίνδυνο πτώσεων καθώς μεγαλώνουμε
- Ποδήλατο, κολύμβηση και ελλειπτικό μηχάνημα, βοηθούν την υγεία της καρδιάς αλλά όχι των οστών
Ακόμη όμως και με ένα υγιεινό τρόπο ζωής κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται ειδική φαρμακευτική αγωγή για να προστατευτούν από την συνεχιζόμενη οστική απώλεια και τα κατάγματα ,όπως:
- Διφωσφονικά
- Ραλοξιφαίνη
- Τεριπαρατίδη
- Δενοσουμάμπη
- Θεραπεία Ορμονικής Υποκατάστασης (HRT)
Όλες οι παραπάνω θεραπείες είναι αποτελεσματικές αλλά μπορεί να έχουν αντενδείξεις.
Ο ιατρός σας θα εκτιμήσει αν ο καταγματικός κίνδυνος είναι υψηλός και χρειάζεστε θεραπεία και ποια είναι η καλύτερη για εσάς.
Γνωρίζεις ότι…
Πολλές φορές η Οστεοπόρωση συγχέεται με την παροδική Οστεοπόρωση ενώ πρόκειται για μια διαφορετική παθολογία.
Προσοχή λοιπόν καθώς η τελευταία προκαλεί παροδική μείωση της οστικής πυκνότητας του εγγύς τμήματος του μηριαίου οστού και διαρκεί 6-12 μήνες εφόσον αντιμετωπιστεί
έγκαιρα!
Και ότι…
7 στις 10 γυναίκες δεν προσλαμβάνουν το ασβέστιο που χρειάζονται, έχουν οστεοπενία ή οστεοπόρωση!
Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος Δρ. Έλενα Λάσπα
Μιας και τα δεδομένα στον χώρο της ενδοκρινολογίας αλλάζουν διαρκώς, χρειάζεστε έναν καταρτισμένο Ενδοκρινολόγο για να ασχοληθεί σχολαστικά με την περίπτωσή σας κατόπιν εξέτασης.
Ας μιλήσουμε για τη δική σας περίπτωση στο ιατρείο μου για την Ενδοκρινολογία, τον Διαβήτη και τον Μεταβολισμό σε Αθήνα (Χαλάνδρι) σε μια εξατομικευμένη εξέταση.